نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حسین آئینه نگینی

دانشپاه تربیت مدرس

چکیده

رشد و ارتقای جایگاه مردم در نظام‌های حقوقی سبب شده است تا شناسایی و تضمین حقوق شهروندی به یکی از مهمترین معیارها و استانداردهای پایش قوانین و مقررات و سنجش مطلوبیت تأسیسی و کارکردی نهادها و دستگاه‌ها مبدل گردد. نظر به مبانی تأسیس و جایگاه رفیع دیوان عدالت اداری در تضمین حقوق شهروندی در ایران در این مقاله جایگاه، ساختار و صلاحیت‌های این نهاد مبتنی بر حقوق شهروندی مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت. بررسی‌های انجام شده نشان داد که علی‌رغم جایگاه ارزنده این نهاد در حراست از حقوق شهروندی و مقابله با نقض این حقوق، لیکن از منظر جایگاه قراردادن این نهاد در ذیل شخص اول کشور زمینه ارتقای استقلال این نهاد و در نتیجه تضمین حداکثری حقوق شهروندی را فراهم می‌آورد. در بعد ساختاری نیز تشکیل دادستانی دیوان عدالت به منظور نظارت فعال بر مقررات دولتی و عمومی و نیز ایجاد شعب دیوان در استان‌ها و در صورت لزوم در شهرستان‌ها زمینه تحقق اصل دردسترس بودن دادگاه را فراهم می‌نماید. علاوه بر این در بعد ساختاری با حذف برخی ارکان و اصلاح برخی فرایندها می‌توان از اطاله بی‌مورد رسیدگی‌ها که به جد ناقض حقوق شهروندی است ممانعت نمود. در بعد صلاحیتی نیز باتوجه به اینکه طرح دعوا در دیوان به عنوان نهاد حامی مردم در برابر اشخاص و نهادهای واجد قدرت عمومی یکی از مهمترین شیوه‌های حراست از حقوق شهروندی در اندیشه قانونگذار اساسی بوده است، افزودن بر استثنائات صلاحیتی این مرجع قضایی از طریق تصویب قوانین عادی، مقررات دولتی و نیز رویه قضایی آنگونه که در نظام کنونی حاکم بر این نهاد مرسوم شده است، به صراحت ناقض حقوق شهروندی افراد محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• حقوق شهروندی
• ساختار دیوان عدالت اداری
• جایگاه دیوان عدالت اداری
• صلاحیت‌های دیوان عدالت اداری

عنوان مقاله [English]

The position, structure and competences of the Court of Administrative Justice in the measurement of the fundamental rights of citizens

نویسنده [English]

• hossein ayene negini

university tarbiat modares

چکیده [English]

The growth and promotion of people's position in the legal systems has caused the recognition and guarantee of citizenship rights to become one of the most important standards for monitoring laws and regulations and measuring the establishment and functional desirability of institutions and devices. Considering the foundations of the establishment and the position of the Administrative Court of Justice in guaranteeing citizenship rights, in this article, the position, structure and qualifications of this institution based on citizenship rights were measured and evaluated. Despite the valuable position of this institution in the protection of citizen's rights, placing this institution under the first person of the country provides the basis for promoting the independence of this institution and as a result guaranteeing the maximum of citizen's rights. In the structural dimension, the establishment of the Court of Justice's Prosecutor's Office in order to actively monitor government and general regulations, as well as the creation of court branches in the provinces and, if necessary, in the cities, provides the basis for the realization of the principle of the availability of the court. In addition, in the structural dimension, by removing some elements and modifying some processes, it is possible to prevent the unnecessary delay of proceedings, which seriously violates the rights of citizens. In terms of jurisdiction, taking into account that filing a lawsuit in the court as an institution that supports the people against individuals and institutions with public authority has been one of the most important ways of protecting the rights of citizens in the mind of the constitutional legislator.

کلیدواژه‌ها [English]

• Citizen rights
• the structure of the Administrative Court of Justice
• the position of the Administrative Court of Justice
• the competencies of the Administrative Court of Justice