1
دانشجوی دکتری ح جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، پزوهشگر معاونت آموزش تحقیقات و حقوق شهروندی معاونت ح ریاست جمهوری
2
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
نظام کیفری اسلام با تأکید بر منزلت رفیع انسان راه بازگشت از خطا را مسدود نکرده است و توبه بزهکار را منشأ اثر می‌داند. این نهاد منعطف که همسو با راهبرد شرمسارسازی بازپذیرکننده است؛ امکان مناسبی برای حبس‌زدایی و کاهش جمعیت کیفری زندان به شمار میرود. مسئله اساسی در این پژوهش دریافت پاسخ این سؤال است که نهاد شرعی توبه چه تأثیری بر کاهش جمعیت کیفری زندان دارد. تحلیل جایگاه توبه در فقه امامیه و قانون ایران و بررسی سازوکارهای آن، امکانات موجود سیاست جنایی را در راستای کاهش جمعیت کیفری زندان ترسیم می‌نماید و این نکته را به‌دست میدهد که برای استفاده از این ظرفیت چه راهکارهایی پیشنهاد می‌شود. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که سیاست جنایی تقنینی با وجود تمام پیشرفت‌ها و تحولات کماکان دچار ضعف‌ها و خلأهایی است؛ مضاف بر آنکه عملکرد محاکم قضایی در اجرای قوانین توبه، رضایت‌بخش تلقی نمی‌شود. گسترش قلمرو پذیرش توبه در جرایم تعزیری از قبیل حذف محدودیت‌هایی چون تعزیرات منصوص شرعی، تکرار جرم و امکان پذیرش توبه در جرایم تعزیری درجه 1 تا 6، بازنگری در قید لزوم احراز توبه، اصلاح و ندامت، پیش‌بینی نهادهای جانبی چون تشکیل پرونده شخصیت، اعمال نظارت کنترلی و حمایت‌گرانه از بزهکار و تعیین سازوکار پذیرش توبه در مراحل پس از صدور حکم از جمله پیشنهادهایی است که در راستای افزایش بهرهوری راهبرد توبه مثمرثمر خواهند بود.
)