دانش ساخت و بهره‌برداری از قنات یا کاریز، دانشی پیچیده جهت استخراج و بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی و از ابداعات ایرانیان باستان است که به بسیاری از نقاط جهان نیز گسترش یافته است. قنات صرف‌نظر از آبیاری زمین‌های کشاورزی و رفع نیاز به آب شرب، آب زیرزمینی را بدون نیاز به مصرف انرژی به جریان می‌اندازد و حامل انرژی نیز می‌باشد. در ایران از دهه ۴۰ به بعد، حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق رو به افزایش نهاد که بعضاً مجاز و غیرمجاز بودند و حتی در چاه‌های مجاز، سطح بهره‌برداری از آنها نیز مورد نظارت و کنترل صحیح و قانونی قرار نمی‌گرفت. به دلیل برداشت بیش از حد مجاز، از همان زمان افت آب‌های زیرزمینی در کشور آغاز گردید و پایین رفتن سطح آب سفره‌های زیرزمینی، دشت‌های ممنوعه و ممنوعه بحرانی را در کشور رقم زد. بر همین اساس مقنن دخالت کرد و در سال 1347 آب‌ها را ملّی اعلام نمود و این فرایند تا امروز با شدت بیشتری ادامه داشته است. این پژوهش با هدف کمک به تبیین وضعیت حقوقی قنات‌ها به عنوان منبع سنتی تأمین آب، پس از موضوع‌شناسی، ضمن بررسی فرایند قانونگذاری، حقوق فعلی حاکم بر مالکیت قنات‌ها را از منظر ثبت و همچنین چگونگی بهره‌برداری از آنها بررسی می‌نماید و خواهیم دید مالکیت خصوصی بیش‌ازپیش جای خود را به مالکیت عمومی داده است.
)